My Portfolio #3 — Construction Projects
پروژه ساخت شهرک های صنعتی درحاشیه شهرتهران برای انتقال صنایع ومشاغل مزاحم
Tehran Industrial and Occupation Management Company http://samandehi.tehran.ir
درقالب همکاری با مهندسان مشاور( آورث ، ارکان پویش ، رای فن و ….. ) من طراح و مشاور سازه برای چند پروژه شهرک سازی بودم . این شهرک های صنعتی برای انتقال صنایع ومشاغل مزاحم درحاشیه تهران ساخته می شدند . تقریبا معماری همه شهرک ها ، شامل صدها بلوک ساختمانی با اسکلت فلزی و سقف سبک بود . هریک از بلوک ها با استفاده از دیوارهای جدا کننده ، به چندین کارگاه مستقل تقسیم می شدند . بیشترین تقاضا مربوط به مشاغل کوچک بود که درخواست فضاها و سالن های کوچکی را داشتند و به همین دلیل معمولا درهربلوک درجهت طولی وعرضی ، تعداد زیادی دیوارمشترک و جدا کننده وجود داشت . به هرحال این دیوارهای بلند آجری برای پایداری به ستون های اصلی و یا وال پست ها تکیه دارند و هنگام زلزله نیروی عظیمی به سازه فلزی وارد می کنند . درنتیجه درهمه این بلوک ها ، برآورد نیروی زلزله بسیار بیشتراز نیروی باد بود و مسلما نیروی زلزله درجهت جانبی می بایست مبنای محاسبات سازه قرارمی گرفت . همین موضوع یکی ازمهمترین چالش های محاسبات سازه این بلوک های صنعتی بود
نیروی باد غالبا نیروی جانبی حاکم درسوله های معمولی است . قاب خمشی درجهت عرضی و بادبندهای سبک درجهت طولی ، این نیروی های جانبی کوچک را مهارمی کنند . هیچ صلبیتی برای دیافراگم سقف ها درنظر گرفته نمی شود و دراکثرمواقع سوله ها بصورت دو بعدی مدل می شوند . ضمنا بادبندهای سقف فقط دردهانه ابتدا وانتها ، دقیقا بالای بادبندهای طولی ، اجرا می گردد . اما همانطورکه گفته شد نیروی های جانبی زلزله درپروژه مذکور، بسیاربزرگتراز نیروهای باد بودند . البته به نظرمی رسید با اضافه کردن بادبندهای بیشتردرجهت طولی و همچنین مهاربندی تعداد معدودی ازقاب های اصلی ( که قاب های چند دهانه خمشی بودند) مقاومت جانبی لازم برای ساختمان ها تامین شود . ولی مشکل اصلی عدم صلبیت سقف های شیبدار پروژه بود . اگرهیچ صلبیتی یرای سقف ها قائل نباشیم ، عملکرد هریک از قاب ها مستقل و به اصطلاح دوبعدی خواهد بود . یعنی بادبند و هرنوع تقویتی دیگر باید برای تک تک قاب ها بصورت جداگانه انجام شود . که این کار بدلایل مختلف ازجمله محدودیت های معماری ، اصلا ممکن نبود
برای حل این مشکل ، همه ساختمانها را با تک تک جزئیات ، بصورت سه بعدی مدل کردم و سقف های شیبدار پروژه را نیز، نیمه صلب درنظرگرفتم . به این معنی که بادبندهای سقف هم توانستند دریک مدل واقعی سه بعدی ، نقش داشته باشند و نیروهای جانبی را توزیع نمایند و به قاب های مختلف انتقال دهند . با این روش و البته با صدها بارسعی و خطا ، مطمئن شدم که بهترین محل بادبندهای عمودی ( طولی وعرضی) وهمچنین بهترین محل بادبندهای سقف شیبدار برای هر ساختمان باید کجا باشد . مسلما نیروهای حاصل ازاین مدل سه بعدی ، مبنای طراحی و محاسبه قرار می گرفت . البته موضوع اصلا راحت نبود ، زیرا مقطع بادبندهای سقف و اکثر بادبندهای عمودی ، میلگرد بودند و مقطع میلگرد فقط درکشش کارمی کند و تحمل فشار را ندارد . یعنی اگردرمدل سه بعدی میلگردها تحت فشار قرار بگیرند ، آن مدل دیگر واقعی نیست . متاسفانه آن زمان هیچ نرم افزاری برای طراحی «اعضای صرفا کششی» وجود نداشت و من مجبورشدم برای همه انواع بارگذاری ، اگرمیلگردی درفشار قرارمی گرفت ، آن میلگرد را موقتا حذف کنم تا نتایج به واقعیت نزدیک تر باشد . البته این کار با نرم افزاری که نوشته بودم برای ترکیبات مختلف وانواع بارگذاری ، بارها تکرار می شد تا نتایج مورد قبول بدست بیاید
قابل ذکراست که پروژه های ساماندهی ازمنظرهای مختلف قابل نقد بودند واشتباهات ومشکلات زیادی داشتند . ولی من فقط دونکته را ذکرمی کنم ؛ اولا زمین اکثراین پروژه ها ازکشاورزی به صنعتی تبدیل شد وحتی دریک مورد تالاب زنده !!! ( تالاب بهرام در جنوب تهران) تغییرکاربری صنعتی پیدا کرد . مسلما این موضوع کارنامه خوبی برای مدیریت شهرتهران نیست . ثانیا این نوع پروژه های عمومی باید خلاق و پیشرو باشند . یعنی علاوه بردستاوردهای عملی برای شهر تهران ، می بایست دستاوردهای فنی و تجربی ارزنده نیزداشته باشند . مثلا بکارگیری تکنیک های اجرایی روز دنیا ، استفاده ازمصالح جدید ، مستند سازی تجربیات ارزشمند و نظایراین ، می بایست از دل همین پروژه ها آغازگردد و شایسته نیست این پروژه ها نیز، ادامه دهنده روش های سنتی ساخت و ساز باشند
مهران کاظمی نیا
Mehran Kazeminia
